Iets meer dan 7 maand geleden was daar het muurtje. Niemand was verbaasd, veel mensen hadden me al meermaals gewaarschuwd. Maar mijn psychologe zei: je lichaam zal het wel aangeven als het écht genoeg is. En dat heb ik aan den lijve (pun intended) mogen ondervinden.
Maandag start mijn progressieve tewerkstelling, ik ga dan weer halve dagen werken. En dat zie ik eigenlijk volledig zitten. Om één van de moeilijkste periodes in mijn leven voor een stukje af te ronden (want een burn-outherstel is een proces, ik ben vanaf maandag niet plots ‘genezen’) deel ik graag enkele lessen die ik de afgelopen maanden heb geleerd.
(Graag wil ik nog even benadrukken dat dit mijn eigen ervaringen zijn, en dat ik geen medische achtergrond heb. Dit zijn hoe de dingen voor mij waren, niet hoe ze altijd voor iedereen zijn, want elke burn-out is – net zoals elke persoonlijkheid – anders.)
▲ Kwetsbaarheid verbindt. Ik heb – zowel op het werk als daarbuiten – nooit weggestoken dat het niet (meer) ging. Ook toen ik eenmaal gecrasht was, en ik er ook zeker van was dat ik er weer uit ging raken, deelde ik online én offline hoe het écht met me ging en dat heeft me veel gebracht. Praat erover, en maak het bespreekbaar(der)!
▲ Een herstel is geen rechte lijn naar boven, maar een grillige lijn met (diepe) dalen en (soms maar kleine) pieken. Eens je dat weet én aanvaardt, is dat al een enorme stap vooruit.
▲ Als je denkt dat het na de crash niet meer erger kan, moet je eerst nog een beetje dieper zaken voor het weer beter kan worden. Die fysieke weerslag, na het wegvallen van alle stresshormonen, heb ik férm onderschat.
▲ Er is een crisis nodig om verandering teweeg te brengen. Of zoals Robin schreef: het was nodig.
▲ Laat je goed omringen. Ik heb echt de beste tribe die ik me kon voorstellen en daar ben ik enorm dankbaar voor: gezin, familie, vrienden, collega’s en werkgevers, huisarts(en), psychologe, kennissen die vrienden geworden zijn, … Je bent niet alleen en je moet er ook niet alleen door.
▲ Het vaakst voorkomende advies dat ik kreeg was: neem je tijd. Maandenlang worstelde ik met de vraag ‘maar, hoeveel tijd dan?’. Niemand kan die vraag beantwoorden, maar regelmatig kwam ‘genoeg’ naar boven. Je kan het herstelproces alleen maar doorgaan, en je moet erop vertrouwen dat je lichaam aan zal geven wanneer het beter gaat. En als je dat niet gelooft: ik geloofde het ook niet, maar het is echt waar.
▲ Schuldgevoel en schaamte zijn heel lang blijven sluimeren, ook al zeiden verschillende mensen (waaronder ook mijn werkgever) dat ik er niks aan kan doen en dat ik me er niet schuldig over moet voelen. Dat loslaten vind ik heel moeilijk. Vooral omdat je ook het advies krijgt dat je dingen moet doen die je graag doet, en die je energie geven.
▲ Wandelen heeft een helende werking. Niet elke dag, maar toch zo goed als elke dag ben ik naar buiten (in de natuur) geweest. In het begin was dat Juliette naar school brengen (waarbij ik mijn vijfjarige meerdere keren moest vragen om trager te stappen), de voorbije weken zijn dat wandelingen van soms 10 km. De afgelopen maanden waren er veel wandeldates (ook mede door Corona), en ik ging ook vaak alleen – met of zonder podcast in de oren – wandelen. Voet voor voet, op eigen tempo, het hoofd leegmaken. Deze momenten voor mezelf of met vrienden zal ik zeker blijven inplannen, want ze geven me veel energie.
▲ Ook yoga heeft een grote rol gespeeld in mijn herstel, al volgde ik al lessen vóór de crash. Ooit was ik die persoon die yoga iets zweverig vond, nu kan ik niet meer zonder. Maar ik ga nog eens een aparte blogpost schrijven over mijn liefde voor yoga!
▲ Vele kleine dingen maken één groot: elke dag een kleine wandeling, elke dag stilstaan bij die kleine gelukjes, stilstaan bij wat wel weer lukt in plaats van wat je niet (meer) kan, …
▲ Er is veel verwarring over wat een burn-out precies is, en veel mensen denken dan dat je depressief bent. Ik las ergens de vergelijking met een zetel: een burn-out is wel uit de zetel willen maar niet kunnen, en een depressie is wel uit de zetel kunnen, maar niet willen.
▲ Een burn-out is dus een energiestoornis. En daar heb ik het meeste mee geworsteld: geen energie hebben. Veel mensen zeiden me: ga eens naar zee of ergens anders naartoe om te wandelen. Maar de eerste maanden lukte me dat absoluut niet. Het is pas sinds enkele weken dat ik die energie weer voel stromen, en ik moet er goed over blijven waken.
▲ Het vergt oefening om uit het hoofd te raken, maar met mijn handen bezig zijn (ook wel ‘gronden’ of ‘aarden’ genoemd) heeft me veel rust gebracht. In de tuin bezig zijn, puzzelen, borduren, kleuren, haken, koken, bakken, … Uiteraard staat je hoofd niet altijd volledig stil, maar als je de focus kan verleggen, bereik je al heel wat.
▲ De oorzaak van een burn-out is op één ding terug te brengen. Bij mij speelden enkele aspecten van mijn werk een heel grote rol, samen met Coronadingen zoals thuiswerk mét kleuter en geen grenzen meer tussen werk en privé, maar ook mijn perfectionisme en hooggevoeligheid waren triggers. Een burn-outherstel is een enorme confrontatie met jezelf, maar die zelfontdekking / zelfreflectie is ook enorm boeiend.
▲ Jezelf bovenaan je prioriteitenlijst zetten is vooral heel moeilijk, maar toch heel erg noodzakelijk. Voelen wat je écht nodig hebt is de basis van échte zelfzorg.
▲ Een burn-out is geen cadeau (of vakantie, zoals één van mijn collega’s het noemde). Het is een verdomd moeilijk proces. Dus wie durft beweren dat je er ‘blij’ mee moet zijn, echt, ga weg. Ik heb er veel lessen uit getrokken, en er zullen er nog veel volgen, maar veel liever had ik dit nooit moeten doormaken.
▲ De rust en afzondering van het werk brachten bij mij een constante tweestrijd teweeg tussen mijn hoofd volledig leegmaken en de drang naar nieuwe info en bijleren. Het was precies alsof ik schrik had dat ik ‘dom’ zou worden van niks denken en niks voelen. De huisdokter benoemde het als: jij wil precies altijd ‘gevoed’ worden. En daar heeft ze helemaal gelijk in!
▲ Het is oké om te rusten, het is oké als je op een hele dag niks hebt gedaan. Mildheid is ook een woord dat ik de komende tijd mee zal dragen.
▲ Bij mij zal de verandering zitten in hoe ik met alles zal proberen omgaan: meer loslaten, minder perfectionistisch proberen te zijn, meer grenzen stellen, meer nee zeggen, hulp durven vragen. En daarvoor zal ik nog meermaals de poster die ik van Els kreeg herlezen/herbekijken :-).
Ik ben er klaar voor, voor die werkhervatting. Stapje voor stapje weer opbouwen, en ik hoef het niet alleen te doen. Het wordt pittig, maar dat waren de voorbije maanden ook. Onwards & upwards!
fiekefatjerietjes 
Je bent echt goed op weg!! Trots op je! 🤟
LikeLike
Dankjewel! Dat is deels dankzij jou ook, ik heb veel gehad aan onze gesprekken en wandelingen. Je bent een deel van mijn tribe, maar dat wist je al :-).
LikeLike
oh! lief zeg! x
LikeGeliked door 1 persoon
Je geraakt er wel! En wat een prachtige en krachtige blogpost. Er zitten zoveel waarheden in, en ikzelf heb toch enkele zaken bijgeleerd. Veel succes met de werkhervatting. Stap voor stap op je eigen tempo 🙂
LikeLike
Dankjewel! Ik zie het als een proces waarin ik stappen vooruit zet. Geen idee als je helemaal ‘genezen’ kunt zijn van een burn-out, maar ik hoop het zo veel mogelijk op de achtergrond te krijgen. Fijn dat je er ook een en ander uit kon halen!
LikeLike
YES FIEKE you go!!! Ge zijt echt fantastisch bezig, keep on going like this!
Uiteraard ook weer veel herkenbaarheden, maar dat is stilaan iets vanzelfsprekends aan’t worden hier, haha! Die quote die je daar maakte over het “eruit willen, maar niet kunnen”… Die kwam even aan. 100% dat idd!
Mooi ook dat je zo diep durft gaan in een blog. Schrijven dat een burn-out nodig was, da’s niet zo simpel..
En sowieso ook: ik heb veel, veel respect en bewondering voor u! Want nogmaals, ge zijt echt fantastisch bezig met uw proces 🙏🙌
LikeLike
Maar zo’n hartverwarmende reactie alweer, dankjewel Robin!
Het publiceren was met een klein hartje, want iédereen leest over je kwetsbaarheid. Maar schrijven en delen helpt, en als er maar één ander iemand iets aan kan hebben is dat voor mij al heel veel waard :-).
LikeGeliked door 1 persoon
Inderdaad wijze lessen die je hebt geleerd! Ik denk dat niemand een burn out zou willen meemaken, maar als het je toch overkomt, kun je er in ieder geval wijze lessen uit halen 🙂 Succes met het halve dagen werken!
LikeLike
Het is jammer dat er een crisis moet komen vooraleer er verandering kan zijn, maar ’t is omdat het zo moest. Ik wens het in elk geval niemand toe… Ook al is de tewerkstelling nog progressief, het is weer zoeken naar een nieuw ritme. Maar de eerste dag is alvast goed verlopen, het was een enorm warme ontvangst!
LikeLike
Je bent goed bezig meid. Ik wens je heel veel succes verder. Hier had ik een depressie. Het is zoals je het beschrijft: ik wou niet uit de zetel komen, ik wou het liefst heel de dag in mijn bed slapen en rusten. Het was vreselijk. Maar nu gaat het gelukkig ook weer beter met me. De natuur doet me ook zo goed. Elke avond doe ik mijn avondwandeling om mijn hoofd leeg te maken. Als je eens samen wil wandelen, dan roep je maar 😘😘
LikeLike
Dankjewel, Mieke! Ik ben zo blij dat jij ook je draai terug hebt gevonden. Als je middenin een moeilijkere periode zit is het soms moeilijk om alles weer helder te zien hé?
Samen wandelen: heel graag! Al ga ik eerst even de tijd nemen om weer op mijn plooi te komen nu mijn weken er anders uit gaan zien…
LikeGeliked door 1 persoon
Ja, hier is het ook weer druk met de opstart op school. Je moet maar roepen, we passen het dan wel ergens in 🙂
LikeLike
Doen we zeker!
LikeGeliked door 1 persoon
Jij bent zo goed bezig! En je komt er hoor, op jouw manier, daar heb ik geen seconde aan getwijfeld! Heel herkenbaar trouwens wat je hierboven schrijft, want heel veel van die dingen heb ik zelf ook geleerd toen ik een tijdje thuis zat. En ook het afgelopen jaar, toen het hier door omstandigheden ook terug donker werd. Maar bovenal: zo zo zo knap & moedig dat je hier zo open over durft te schrijven! X
LikeLike
Dankjewel Evi, zowel voor je reactie hier, als voor alle steun en bemoedigende woorden los van deze blog! Ik heb ook altijd wel het vertrouwen gehad dat het goed komt, maar het is een proces. En ik besef ook goed dat ik nog niet ‘genezen’ ben nu ik terug aan het werk ben. Stap voor stap…
LikeLike
[…] je meer burn-out-verhalen zoals bij Renilde lezen, ga dan eens bij Sofie langs, ze timmert aan de weg vooruit als een ware trooper of lees deze prachtige blogpost van Robin […]
LikeLike
Ik ben zowel blij voor je al als fier op je. Het lijkt me alles behalve een vakantie om terug recht te krabbelen na een burn-out en te voorkomen dat je nogmaals zou onderuit gaan. Die vakantie-commentaar is ook echt zo stom hé. Dat heb ik zelf ook al eens te horen gekregen omdat ik niet kan gaan werken. “Oh, dan heb jij eigenlijk altijd vakantie en kan je steeds doen waar je zin in hebt. Dat is wel een makkelijk leven toch”. Nee dus, toch niet.
LikeLike
Voor mijn omgeving lijkt het nu alsof ik weer beter ben, nu ik het werk terug hervat heb. Maar het is een dagelijkse zoektocht, met nog steeds betere en mindere dagen… Het zal nog wel een tijdje duren voor alles weer volledig ‘normaal’ is, als at ooit helemaal zo zal zijn.
Ik zou net als jij heel graag willen ruilen met al die mensen die dan vinden dat je maar kan doen waar je zin in hebt. Want zo is het écht niet hé.
LikeGeliked door 1 persoon
Dat is echt het nadeel aan zo’n onzichtbare aandoening hé. Als mensen het niet kunnen zien dan denken ze dat alles oké is. Dat het wel niet zo erg zal zijn. Waardoor je op de duur het gevoel krijgt dat je jezelf moet verantwoorden en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
LikeLike
Precies wat je zegt over die verantwoording! Ik heb al vaak gedacht dat ik liever een been zou breken of zo, dat zien mensen tenminste…
LikeGeliked door 1 persoon
Interessant om te lezen.
Ik ben (nog ) (net) niet gecrasht maar had het ook heel moeilijk vorige maanden. O a door posts zoals die van jou was ik me bewust dat er rode vlaggen ophingen. En dan heb ik ook mogen ervaren dat gewoon in alle eerlijkheid erover te praten en tegen de juiste mensen te zeggen “het gaat niet”, enorm helpt. En ja, ik kreeg meer begrip dan verwacht. Blij dat we toch steeds meer mogen kwetsbaarheid tonen en zo ook realiseren dat we allemaal met die kwetsbaarheid en grenzen worstelen en misschien die van anderen ook beter leren respecteren.
En ja…een hele dag niets doen mag echt. Nooit geleerd van mijn moeder, integendeel. Maar ‘k heb echt regelmatig niets tijd nodig
LikeLike
Dat bewust zijn van alarmsignalen is al heel wat. Ik ben blij dat je er open over kan/kon zijn tegenover je omgeving!
Ik hoop dat je een échte crash kan vermijden, want ik raad het niemand aan…
LikeLike
De sofavergelijking kwam hier binnen… Ik wil zovéél, maar ik kan het niet, al word ik dikwijls gedwongen (door mezelf of door anderen); bij mij is die energiestroom momenteel ver te zoeken.
Ik vind dingen als deze lezen enorm hoopgevend en ben heel blij voor jou dat je zoveel hebt geleerd en zo vol goede moed de toekomst tegemoet lijkt te gaan, maar tegelijk besef ik wat voor een lange weg ik nog af te leggen heb. Want ik leerde ook zoveel van elke crash die er was (al waren die nooit zo diep als de jouwe, want een echte ‘burn-out’ heb ik uiteindelijk nooit gehad en langer dan een maand ben ik nooit thuis geweest), maar tóch liet ik me elke keer opnieuw terug naar beneden meesleuren. Ik ben hardleers denk ik 🙂 al leer ik wél meer en meer naar mijn lichaam luisteren, maar ’t is met baby steps precies.
Confronterend en herkenbaar dus, dit.
LikeLike
Deze blogposts schrijf ik om er hopelijk andere mensen mee te steunen/helpen, maar het doet altijd een beetje pijn als het voor anderen herkenbaar is. Elke burn-out is er één te veel, maar er zullen er helaas nog (te) veel volgen…
Wat mij vooral angst bezorgt is dat het bij zo veel mensen terug komt, en dat er bepaalde triggers zijn die je niet kán vermijden, wat je ook hebt geleerd.
Ook hier is de weg nog lang. Ik ben vrij goed herstart op het werk, maar na een week of vier voel ik toch weer een soort van terugslag, en steken enkele fysieke kwalen de kop weer op.
Ik hoop dat je de komende periode kleine beetjes energie kan sprokkelen en dat je het evenwicht kan vinden én behouden!
LikeGeliked door 1 persoon
Ik belde van de week naar de dienst uitkeringen van de ziekenkas omdat ik na twee maanden nog niets had gekregen en ze konden niemand doorgeven omdat ze allemaal aan het verzuipen waren in het werk… Corona heeft alles nog eens verergerd. Zoveel collega’s die het ook getroffen heeft het voorbije jaar! Het doet wel deugd te weten dat ik niet alleen ben. Dus blijf er zeker over schrijven! 🙂
LikeLike
‘k Zou ook eens moeten bellen, want de papiermolen is tien keer erger geworden sinds ik terug aan het werk ben gegaan. Bij onze ziekenkas is het gelijkaardig: de telefoonlijnen zijn bijna altijd bezet, en in alle maanden van volledig ziekteverlof heb ik één keer een brief gekregen met een oproep tot controle en toen ik belde zeiden ze kortweg dat ze geen plaats was. We zijn dus niet de eersten, en helaas verre van de laatsten ook…
LikeLike
Haja die controle daar ben ik ook voor opgeroepen, eerstvolgende vrije plek over twee maanden, tja… Erg he, dat zoveel mensen last hebben 😦
LikeLike
Ja, en dat wijst op een groter probleem hé…
LikeGeliked door 1 persoon
Als ervaringsdeskundige (zoals je intussen weet 😉) heb ik hier regelmatig instemmend dit bericht gelezen. Wat denk ik nog het belangrijkste is, betreft die signalen die je van je lichaam krijgt en zo nodig, tijdig op de rem te staan als dat nodig blijkt.
Dat jouw heropstart intussen goed mag verlopen en dat je verder de kracht mag blijven putten in wat/wie jou daartoe de juiste energie schenken. Dat wens ik jou alleszins toe. 😘
LikeLike
Het blijft elke dag een oefening hé, om te luisteren naar je lichaam? Ik merk dat ik nu wel veel beter kan ‘voelen’: na een (halve) werkdag wandelschoenen aantrekken en de natuur opzoeken is een beter idee dan een dutje in de zetel voor mij.
Dankjewel voor de wensen, superlief! Voor jou uiteraard hetzelfde; ik blijf jouw weg ook volgen op je blog! Volgens mij zijn we allebei op de goeie weg!
LikeGeliked door 1 persoon
En zo zoekt ieder een eigen weg daarin. Bij mij werken beiden, iets wat de psychologe ook had aangeraden. ‘Als u wil rusten dan rust u. Als u (creatief) bezig wil zijn, dan doet u dat.’ Heeft ondermeer met het verschil in leeftijd te maken. Op jouw leeftijd was ik ook veel actiever. Door bijkomende gezondheidsklachten is het rustiger aandoen ook echt nodig en intussen onvermijdelijk geworden. Ik zou het ook anders willen maar de feiten zijn er en daar dien ik mee te leren omgaan.
Ik vergelijk mezelf niet met anderen. Ieder dient te leren leven met eigen lichaam en de beperkingen die dat meebrengt. Een dutje hoort daar wat mij betreft wèl bij. Het komt m’n gezondheid ten goede…
LikeLike
Dat vergelijken probeer ik ook af te leren. En ik heb inderdaad het gevoel dat er heel wat ‘moet’: het werk, het huishouden, een kleuter, … Loslaten is een proces, wat me stapje voor stapje lukt. En ook stapje voor stapje kom je er wel :-).
Dankjewel voor je steun en je bemoedigende reacties!
LikeLike
Dat moeten, dat leggen we enkel onszelf op. Ipv moeten een ander woord in de plaats stellen doet héél héél veel met je mindset. Zegt een ervaringsdeskundige 😉
Concreet: Ik ga J. nog van school halen ipv Ik moet…. of nog Vandaag wil ik de strijk afwerken ipv Vandaag moet ik nog…
Het proberen waard! ’t Is best wel oefenen, een nieuwe gewoonte duurt zo’n 3 weken.
En daar hoef je me niet telkens voor te bedanken hoor Sofie. Mens zijn onder de mensen vind ik belangrijk.
LikeGeliked door 1 persoon
Wat een straf relaas, alle respect dat je hier zo open over durft schrijven. Ik twijfel er niet aan dat heel veel mensen hier iets aan gaan hebben. Zelf ploeter ik al mijn hele werkende leven, met al en toe rode vlaggen die ik dan wel weer weg krijg, maar ik moet toch opletten, want het is een dunne grens…
LikeLike
Dankjewel voor je lieve reactie!
De grens is inderdaad dun, maar ik denk dat je keuze om 4/5 te gaan werken een heel goeie beslissing was :-).
LikeLike
Bij mij is het intussen 6 jaar geleden en ik leer er nog elke dag uit. Ik word ook bewuster en bewuster van mezelf. Van wat ik doe, van hoe ik dingen doe, van denkfouten die ik maak … En tegelijk ook diezelfde valkuil val steeds gevoed willen blijven worden. Soms heb ik nog eens een weerbots, maar ik heb de indruk dat ik steeds beter weet hoe ik er mee moet omgaan. Ik hoop dat het voor jou intussen ook steeds beter wordt! De oplijsting vind ook ik bijzonder straf. Ik heb 6 jaar geleden gezocht naar verhalen als deze, toen waren ze zeldzaam. Dus ik hoop dat iedereen het deelt net zoals jij en dat anderen er iets aan hebben als ze in hetzelfde schuitje terecht komen want dit is bijzonder waardevol!
LikeLike
Dankjewel voor je reactie!
Ondertussen merk ik wel, nu ik een paar maanden weer aan het werk ben, dat bepaalde patronen en valkuilen weer opduiken, en dat je niet overal iets aan kan doen, ook al zou je dat wel willen. Dat bewustzijn herken ik wel, en daar probeer ik ook aan vast te houden.
LikeGeliked door 1 persoon